بسم الله الرحمن الرحیم

در یک دسته بندی بسیار زیبا از آیات پاداشهای صبر بیان شده که آنها را بعنوان جوایز خداوند به بندگانش نام می بریم .

1- بهشت : وعده ای که خداوند در سوره رعد ایه 22 داده  است .

 برای صابرین در نظر گرفته است آنهم با اعمالی پسندیده و قابل تامل در صبر مانند به پا داشتن نماز ، انفاق از مال دنیا در پنهان و آشکار و نیکی در عوض اعمال بد دیگران .

2- حکمرانی بر مشرق و مغرب : وعده ای که خداوند در سوره اعراف آیه 127 داده است.

در این آیه شریفه ضمن یاد آوری اینکه خدا کمک میکند و از او باید در خواست کرد و در کنار این درخواست یاد آور می شود که زمین از آن خداوند است و به هر کسی که بخواهد هدیه می کند به شرط ایمان یعنی یک عزت جهانی .

3- اجر اکبر : سوره نحل آیه 42 است .

این اجر را که در آیه شریفه یاد شده است و در سایه توکل هم سامل دنیا و هم آخرت می گردد در مقابل کسانی است که در راه دین صبر نمده اند .

4- غرفه های بهشت : سوره فرقان آیه 75 می باشد .

باز هم در مقابل صیر بر عبادت خداوند غرفه هایی از بهشت را به صابرین این اعمال اختصاص داده است اما باید یک فرقی بین اعطای بهشت و غرفه هایی از آن در میان باشد بنظرم می رسد غرفه های بهشت جایگاههای مخصوص و خاصی است که دارای ایمانی خاص باشند .

5- مضاعف شدن پاداش : سوره قصص آیه شریفه 53 می باشد .

در این آیه باز صبر در برابر بدیهاست باید با صبوری انجام پذیرد لیکن مضاعف شدن این خیر بصورتی تصاعدی است نه دو برابر زیرا که در صورتی محقق میگردد که خداوند انفاق ما را ببیند البته در مال و ثروت و قدرت .

6- مقام یقین : سوره سجده آیه شریفه 24 می باشد .

رهبری و هدایت برخی از مردم توسط برخی دیگر انجام می شود و رساندن مردم به خداوند و هدایت آنان تحفه ای است که خداوند به عهده همه قرار داده است و این هدایت و رهبری انسان را به مقام یقین به خداوند هدایت می کند و این هدیه نسب است نه مطلق .

7- مقام بلند : سوره فصلت آیه شریفه 35 می باشد .

این مقام با دو صفت حاصل می گردد اول صبر در مقابل بدی ها و در تکمیل دین که قبلا یاد آوری شده و دوم شناخت و معرفت نسبت به خداوند است و حس این معنا که خداوند نزدیک به انسان است و باور اینکه نظارت خداوند همیشه شامل حال انسان است ،  پس بخواهیم که خداوند این نظارت خویش را از هیچ انسانی نگیرد که غفلت ما از خداوند و توجه نکردن خداوند مهربان به ما از سخت ترین عذابهای روز قیامت است بخواهیم که آن و کمتر از آنی ما را به خودمان مگذار که این واگذاری مساوی است با ذلت و بد بختی نوع بشر و از طرفی نظارت خداوند به انسان چنانکه درک شود حظ وافری است که درون آدمی را پر از شادابی و نشاط خواهد کرد .

به نام خدا

رابطه صبر وتسلیم

آیه 126سوره الاعراف

وَمَا تَنقِمُ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِآیَاتِ رَبِّنَا لَمَّا جَاءتْنَا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْراً وَتَوَفَّنَا مُسْلِمِینَ (126)

کینه وانتقام تو از ما به جرم آنست که ما به آیات خدا چون برای هدایت ما آمد ایمان آوردیم ،بار خدایا به ما صبر وشکیبائی ده وما را مسلمان بمیران.

بر ما صبر بده و ما    را مسلمان بمیران

عرفا برای رسیدن به نور مطلق و وجود لایزال خداوند مراتبی را مد نظر دارند ، آنان مراتبی برای وصل ولقا ء پروردگار قائل هستند ، این مراتب  در نزد عرفا از نظر تعداد ، تاخر وتقدم ونوع ،گاها متفاوت است ، شاید یکی از این تقسیم بندی مراتب از معانی برخی از آیات قرآن برداشت شده باشد مثل همین آیه، در این آیه ابتدا صفت صبر خواسته شده وبعد به مسلم بودن(تسلیم ) توجه شده است واینچنین به نظر می رسد که اینها باید دارای مراتب طولی باشند .سوال این است آیا قائل شدن به مراتب طولی در صفات حسنه شیوه مناسبی است ؟ 

یک فرض مهم در همه هستی وجود دارد که دایره همیشه کاملترین بوده ، با کمی دقت در جهان هستی می توان به این مهم رسید که هر چیز به دایره نزدیک به بیضی نزدیکتر باشد دارای کمال بیشتری است ، اگر در صفات حسنه این مهم مد نظر قرار گیرد به این نتیجه مهم خواهیم رسید که همه صفات برای رسیدن به وجود بی مثال خداوند در کنار هم هستند وهیچ یک در صدر نیست همان طور که صبر یک نقطه از نقاط این دایره را ساخته ، تسلیم نقطه دیگری را به وجود آورده است و همه اینها با هم کمال را می سازند ، صبر ، تسلیم ، توکل ، رضا ....همه برای رسیدن به کمال لازم است وهیچ کدام بر دیگری برتر ی ندارد و نبود هر یک نقطه ای از دایره کمال را ناقص می کند ... در این آیه که بسیار زیبا است دو صفت مهم صبر وتسلیم در کنار یکدیگر بیان شده است ، صبر هدیه زیبای خداوند است که بر مسلمین عطا می شود وبر  مومنین و نماز گزاران و.... و هیچ کدام جدا از هم نیستند زنجیرهای به هم پیو سته ای هستند که دست در دست هم به سوی بی نهایت هستی در حال حرکتی عاشقانه اند .

یکی از معانی مسلم سِلم است (باکسره س) یعنی سلامت ،این آیه به این نکته مهم اشاره دارد که خداوندا بر ما بر این ظلم وشکنجه صبر عطا کند وما را با سلم وتسلیم بمیران .

نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این مهم است که خداوند برای توبه کردن شرط قرار داده ، یکی از این شرایط فرصتی است که انسان باید داشته باشد یعنی انسانها باید با اختیار توبه کنند و مسلمان باشند تا بتوانند این سلم قلبی خود را به دنیای دیگر انتقال دهند وگرنه هنگام مرگ که انسان به بسیاری واقعیات آگاه وحتی بصیر می شود برای توبه فرصت مناسبی نیست مثل فرعون که در آخرین لحظات ایمان آورد ولی ایمان او با درک ودیدن واقعیت بود .... ولی این گروه ، ساحران زمان حضرت موسی قبل از رسیدن هنگام مرگ بر عذاب فرعون صبر کردند واز خداوند خواستند تا سلم قلبی آنان را پس از مرگ همراه آنان کند.

نکته مهم دیگر در این آیه توجه به شجاعت انسان است ،شجاعت صفت بسیار مهم وارزنده ای است که با آن می توان به درجات عالیه رسید ، گاه می دانیم حق کدام است وباطل کدام اما عدم شجاعت وترس درونی مانع ابراز این حق می شود ، این ساحران می توانستند پس از درک حق ایمان خود را باز گو نکنند ولی دارا بودن صفت شجاعت آنان در این هنگام به کمک آنان آمد تا از هیچ چیز ، حتی بدترین نوع مرگ نهراسند وحق را باز گو کنند ، در شرایطی که همه چیز بر علیه آنان بود ولی خداوند هدیه زیبای شجاعت را به آنان بخشید تا در صبر عظمایشان با قلبی سلیم به ملاقات پروردگارشان نائل شوند .

بسم الله الرحمن الرحیم

در ادامه پاداشهای صبر باز هم متذکر نکاتی می شویم که بر گرفته از آیات الهی است و در یک نگاه متوجه میشویم که تقدم و تاخر برای این پاداشها وجود ندارد بلکه پاداشی را که از نظر ما ممکن است حائز اهمیت باشد از نظر دیگری دارای اهمیت چندانی نباشد ، این بدین معنا نیست که آیات شدت و ضعف دارند ، بلکه از دیدگاه ما اهمیت این پاداش رای صبر تغییر کرده و تعییت می گردد .

            و اما ادامه بحث :

8- مقام محسنین : سوره یوسف آیه90 

گفتند تو همان یوسف هستی پاسخ داد آری من همان یوسفم و این هم برادرم بنیامین است ، خدا به رحمت بی حسابش بر ما منت نهاد که البته هر کس در حوادث عالم تقوی و صبر پیشه کند چنین کسی نیکوست و خداوند اجر نیکو کاران را ضایع نگذارد .

در داستان حضرت یوسف که زیبایی روی یوسف باعث حسادت گردید و یوسف را در کوره زندگی آبدیده کرد و در مقابل این حوادث تقوی الهی را پیشه کرد اجر محسینین یافت .

9- عزم ثابت : سوره لقمان آیه6

ای فرزند عزیزم نماز بپا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و بر اینکار هر آزار از مردم ببینی صبر پیش گیر که این صبر در راه هدایت خلق نشانه عزم ثابت در امور عالم است .

در امر تربیت و هدایت مردم با کمی دقت می توان نتیجه گرفت که وظیفه خطیر و بزرگ پیامبر اکرم تربیت و هدایت مردم است، بر عهده تک تک جامعه بعنوان عضوی از یک ملت و یا بهتر است بگوییم یک امت واحد نهاده شده و هم چنین اهمیت ویژه نماز برای رسیدن به اهداف تر بیتی و هدایتی در نظر گرفته و ماحصل این امر عزم ثابتی می طلبد .

10-نشان ایمان : سوره عصر آیه 3

و به حفظ دین و اطاعت حق یکدیگر را ترغیب و تشویق کردند رسول اکرم فرمودند هر کس سوره عصر را بسیار بخواند به مقام صبر رسد و با اهل حق به بهشت ابد محشور گردد و امام صادق فرمودند هر کس بر این سوره مداومت کند در نماز روز قیامت با لبی خندان و رویی درخشان و دلی شادمان باشد .

سوره با قسم شروع میشود و قسم به عنصری مانند زمان که گاه عمری را بی خبر از اهمیت آن سپری می کنیم را یاد آوری میفرماید و با حصر از کسانی نام می برد که ایمان را سر لوحه کار خویش قرار داده و اعمال شایسته انجام می دهند ، و در کنار توصیه به پرستش حق صبر را قرار داده تا اهمیت این مقام را متذکر شود .

اگر با نگاه اینکه بعضی از جملات و کلمات قرآن مرتب تکرار شده است بنگریم ممکن است کسل کننده شود ولی وقتی 68 آیه از قرآن واژه صبر بدون مشتقات را پیدا می کنیم و به معانی نگاهی میاندازیم قبل از رسیدن به تکرار باید به اهمیت واژه صبر و مقامش پی م یبریم.

11- غلبه بر دشمنان : سوره انفال آیه 65

ای رسول، مومنان را بر جنگ با کفار ترغیب کن که اگر 20 نفر باشید بر 200 نفر بوده و اگر صد نفر باشید بر 1000 نفر غلبه خواهید کرد ، زیرا آنان گروهی بی دانشند و شما با دین و دانش ، لذا بر آنان غلبه خواهید کرد.

اینکه از قوه قهریه برای پیشبرد اهداف قرآن هم می شود و در ثانی نگاه به دو عدد 20 تا 200 و 100 به 1000 در غلبه کردن نشاناز قدرتی است که خداوند به دانشمندان هدیه می کند و دینداران .

12- پاداش و اجر کامل بدون پاداش :سوره زمر آیه 10

ای رسول بگو ای بندگان من که ایمان آورید و تقوی خدا پیشه کنید ، که هرکس چنین باشد علاوه بر آخرت در دنیا نیز نصیبش نیکویی و خوشی است، و زمین خدا پهناور است اگر در مکانی حفظ ایمان سخت است به شهر و دیار دیگری بروید و در راه دین صبر کنید خدا صابران را به حد کمال و بی حساب پاداش دهد .

ایمان به خدا دو نصیب دارد ، دنیا و آخرت و در دنیا نیکویی و خوشی را هدیه میکند و در آیه مذکور به مهاجرت از ولایت را در صورت سختی سفارش می کند و متذکر است که زمین خدا بسیار پهناور است و باید در راه دین صبر پیشه کرد تا خداوند پاداش بی حساب را ارزانی دارد .

 خداوندا قلب ما را به نور قرآن مزین بفرما